Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam là điểm du lịch tâm linh nổi tiếng ở miền Tây Nam Bộ, một địa danh gắn liền với sự linh thiêng với thế phong thủy tiền tam giang, hậu thất sơn và huyền bí cùng nhiều tín ngưỡng tôn giáo tồn tại từ lâu đời. Đây là một điểm đến tâm linh nổi tiếng của thành phố Châu Đốc, sau đây du khách hãy đồng hành cùng Saigon Star Travel khám phá nơi đây nằm trong “Top” điểm đến của bản đồ du lịch An Giang vô cùng độc đáo này nhé!

Tổng quan về Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam

Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam tọa lạc nơi chân núi Sam, thuộc phường Núi Sam, thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang, Việt Nam. Thành lập năm 1824. Đây là một di tích lịch sử, kiến trúc và tâm linh quan trọng của địa phương nói riêng và cả tỉnh An Giang nói chung.

Nơi đây không chỉ là một địa điểm tâm linh mà còn gắn liền với những câu chuyện lịch sử về người khai hoang vùng đất cũng như chống giặc ngoại xâm. Tương truyền rằng, Bà Chúa Xứ Núi Sam là một nhân vật khá linh thiêng, du khách thập phương về đây để cầu nguyền với lòng thành mong cho công việc thuận buồm xuôi gió, gia đạo bình an. Hàng năm có đến hàng triệu lượt khách đến viếng Bà.

Miếu Bà Chúa Xứ núi Sam Châu Đốc đã được Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam và Hội đồng Thương mại và Công nghệ toàn cầu Ấn Độ công nhận danh hiệu Điểm đến du lịch tâm linh tiêu biểu Châu Á – Thái Bình Dương. Giải thưởng nhằm ghi nhận những nỗ lực phát triển và bảo tồn những giá trị tâm linh, nét đẹp văn hóa của Việt Nam trong sự phát triển du lịch tâm linh bền vững.

Cách di chuyển đến Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam Châu Đốc

Vì là một trung tâm du lịch của tỉnh nên đường đi đến đây khá dễ dàng và thuận tiện. 

• Đi từ Thành phố Hồ Chí Minh, hãy di chuyển bằng phương tiện xe khách theo hướng cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh – Trung Lương – Mỹ Thuận và tìm đường đến Quốc lộ 91 là sẽ đến được trung tâm thành phố Châu Đốc. Quãng đường dài tổng cộng 207 km và mất hơn 5 tiếng để di chuyển. Vì thế, bạn có thể chọn những tuyến xe khách chạy đêm để có thể ngủ trên xe tiết kiệm thời gian nhé!
• Di chuyển từ trung tâm thành phố Long Xuyên, bạn có thể chọn phương tiện xe máy để đến đây. Đầu tiên, hãy chạy xe đến với khu vực Vĩnh Thạnh Trung. Sau đó, bạn đi dọc theo Quốc lộ 91 hoặc đường ĐT945 để đến được Kinh 4 thuộc phường Châu Phú B, Thành phố Châu Đốc. Sau đó, bạn đi tiếp đến đường Châu Thị Tế/ Tân Lộ Kiều Lương sẽ đến được khu vực Núi Sam và chiêm ngưỡng sự uy nghi của Miếu Bà. Trên đường đi, bạn có thể tận hưởng vẻ đẹp của Khu du lịch Cáp treo Núi Sam. 

Thời điểm thích hợp tham quan trong năm

Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam Châu Đốc là một điểm đến mà bạn có thể ghé thăm bất kỳ thời điểm nào trong năm. Tuy nhiên, nhiều người vẫn thường chọn viếng Bà vào dịp Tết Nguyên Đán để nguyện cầu những điều bình an trong cuộc sống.

Ngoài ra, khách thập phương thường hay chọn viếng Bà vào dịp 24 đến 27 tháng 4 Âm lịch. Đây là thời điểm diễn ra Lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam. Vì thế, vào thời gian này, Miếu Bà cực kỳ đông đúc và nhộn nhịp, đặc biệt vào ngày 25 vì đây là ngày vía chính. Tùy theo mục đích đến nơi đây để tham quan, cầu nguyện hay dâng lễ vật, bạn có thể chọn thời điểm thích hợp để đến với địa điểm tâm linh nổi tiếng này.

Truyền thuyết về Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam

Đã từng có câu chuyện đi vào lịch sử, những năm đầu thế kỷ XIX, quân Xiêm (Thái Lan) thường sang nước ta quấy nhiễu, cướp bóc. Lên đến đỉnh núi Sam gặp tượng bà, chúng dùng nhiều cách để khiêng xuống núi mang về xứ. Dù có cố gắng thế nào cũng không thực hiện được việc di chuyển tượng bà. Một hôm, dân làng gặp tượng bà giữa rừng, mọi người hợp nhau khiêng về lập miếu thờ cúng. Nhưng lạ thay, họ không làm sao nhấc nổi bức tượng mặc dù rất đông người khiêng.

Lúc này, có một phụ nữ lên đồng, tự xưng là Bà Chúa Xứ và bảo phải có 9 người con gái đồng trinh, tắm rửa sạch sẽ lên khiêng thì tượng bà ắt sẽ xuống. Nghe vậy, dân làng làm theo và kỳ diệu thay, các cô gái đã khiêng tượng bà đi một cách dễ dàng. Nhưng xuống đến chân núi, tượng bà nặng trịch, không xê dịch được nữa, mọi người cho rằng Bà Chúa Xứ đã chọn nơi đây an ngự nên lập miếu thờ cúng. Vì thế, người dân hiểu ra Bà chọn đây là nơi an vị, sau đó xây dựng một ngôi miếu để thờ phụng.

Tượng Bà Chúa Xứ ở trên đỉnh núi Sam. Hiện nay, nơi đó vẫn còn dấu tích đá sa thạch hình vuông, cạnh 1,6m, bề dầy gần 0,30m. Theo nhà khảo cổ học người Pháp Malleret, trong thời gian tiến hành khai quật khu di chỉ Óc Eo – Ba Thê (từ năm 1942 đến năm 1944), ông có đến núi Sam nghiên cứu tượng Bà Chúa Xứ.

Ông xác định đây là loại tượng thần, được tạo theo dáng người ngồi nghỉ ngơi, vương giả, vật liệu bằng sa thạch, giá trị nghệ thuật cao. Qua giám định bước đầu cho thấy, tượng Bà Chúa Xứ là một tác phẩm nghệ thuật thời Trung cổ còn được giữ đến ngày nay.

Theo nhiều nghiên cứu, tượng Bà Chúa Xứ Núi Sam Ch��u Đốc được đánh giá là pho tượng đá sa thạch xa xưa nhất ở Việt Nam và có nhiều bộ áo phụng cùng nhất theo sách Kỷ lục của tỉnh An Giang 2009. 

Louis Malleret, một nhà khảo cổ người Pháp đã nghiên cứu và cho rằng, tượng Bà vốn thuộc nhóm tượng thần Vishnu (nam thần). Theo nghiên cứu và dự đoán, tượng Bà có giá trị nghệ thuật rất cao và được tạc vào cuối thế kỷ thứ VI. Rất có thể, tượng Bà là một hiện vật còn sót lại của nền văn minh Óc Eo. 

Tương tự thế, theo những ghi chép của nhà văn Sơn Nam, ông cho rằng tượng Bà vốn là tượng Phật nam của người Khmer xưa đã bị bỏ quên rất lâu trên đỉnh núi Sam. Một thời gian sau, tượng Bà được người dân Việt mang về và tân trang lại. 

Một nhận định khác nữa đến từ ông Trần Văn Dũng, tác giả cuốn “Lịch sử khai phá vùng Châu Đốc 1757-1857” cũng cho rằng, tượng Bà Chúa Xứ vốn là tượng nam, đang ngồi với tư thế vương giả. Phần đầu tượng hiện nay vốn không phải là nguyên gốc mà là đã được chế tác lại, vì đá ở phần này khác hẳn đá ở phần thân tượng.

Kiến trúc Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam Châu Đốc với không gian thiêng liêng hoài cổ 

Phải kể đến rằng Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam có kiến trúc vô cùng độc đáo, trang nghiêm, thanh tịnh

Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam Châu Đốc ngày xưa được ông Thoại Ngọc Hầu cho khởi công xây dựng. Ban đầu, ngôi miếu được xây dựng với kết cấu bằng gỗ với thiết kế khá đơn sơ. Sau này, người dân biết ơn Bà Chúa Xứ đã giúp địa phương mưa thuận gió hòa, bảo vệ xóm làng nên đã quyên góp và dựng lên một ngôi miếu khá khang trang và chỉn chu để thờ phụng Bà vào năm 1870.

Kiến trúc của miếu thờ bà có các văn hóa mang đậm tính nghệ thuật. Ở phía trên cao của khu vực lầu chánh điện có các pho tượng thần vô cùng mạnh mẽ và uy nghi đang dang tay đỡ những đầu kèo. Khung bao, cánh cửa và các chi tiết của miếu được chạm trổ, khắc, lộng hết sức tinh xảo và lộng lẫy.

Đấu củng – phần kiến trúc của chánh điện được vút công như một đại sen đang trong kỳ nở rộ

Đến năm 1976, Miếu Bà hầu như đã được hoàn thiện trong việc xây dựng. Kiến trúc của Miếu Bà nhìn trên cao như chữ Quốc, với các khối tháp được bao bọc như một đóa hoa sen đang kỳ nở rộ. 

Miếu Bà có bố cục kiểu chữ “Quốc”, hình khối tháp dạng hoa sen nở, mái tam cấp ba tầng lầu, lợp ngói đại ống màu xanh, góc mái vút cao như mũi thuyền đang lướt sóng. Các hoa văn ở cổ lầu chánh điện thể hiện đậm nét nghệ thuật.

Chánh điện của Miếu Bà bao gồm hai lớp, với lớp trong cùng là nơi thờ phụng với tượng Bà được an tọa trên bệ cao, phía bên cạnh được đặt hai con hạc trắng tượng trưng cho cốt cách tiên thành của Bà. Hương án thờ bên phía phải tượng Bà là một linga (sinh thực khí nam) bằng đá, được gọi là bàn thờ Cậu.

Phía còn lại là hương án thờ một tượng gỗ được chạm hình yoni (sinh thực khí nữ), được gọi là bàn thờ Cô. Lớp thứ hai, sát với hai bức tượng chim phượng là bàn thờ Hội đồng. Hai bên tả hữu của bàn thờ Hội đồng là bàn thờ Tiền hiền khai khẩn ở bên trái và bên còn lại là bàn thờ Hậu hiền khai cơ.

Lễ hội

Đến với TP. Châu Đốc, du khách không thể không một lần đến chiêm bái, thắp hương ở miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam – một địa điểm du lịch văn hóa tâm linh nổi tiếng của tỉnh An Giang. Miếu Bà Chúa Xứ núi Sam nằm trên vùng đất trũng phía Tây Bắc núi Sam, lưng quay về vách núi, chính điện nhìn ra con đường và cánh đồng. Là một di tích kiến trúc nghệ thuật nổi tiếng ở miền Nam, thời gian xây dựng khoảng năm 1820-1825 (thời kỳ phát hiện ra tượng bà), bằng tre lá đơn sơ; đến năm 1870 được xây dựng lớn và khang trang hơn.

Đến năm 1872, theo yêu cầu của Hội Quý tế (nay là Ban Quản trị lăng miếu) và nguyện vọng của đồng bào sùng kính, miếu bà đã được thiết kế, xây dựng lại mới về cả về quy mô, kiến trúc và mang đậm nét nghệ thuật như hôm nay.

Ngôi miếu có bố cục kiểu chữ Quốc, hình khối tháp kiểu hoa sen nở, nền lát gạch bông, tường cẩn đá ốp lát, cột bê tông cốt thép, mái tam cấp ba tầng lầu, lợp ngói đại ống màu xanh, góc mái vút cao như mũi thuyền đang lướt sóng. Các hoa văn ở cổ lầu chánh điện thể hiện đậm nét nghệ thuật. Phía trên cao, các tượng thần khỏe mạnh, đẹp đẽ giăng tay đỡ những đầu kèo. Các khung bao, cánh cửa đều được chạm trổ, khắc, lộng tinh xảo và nhiều liễn đối, hoành phi lộng lẫy.

Miếu Bà Chúa Xứ núi Sam là một kiến trúc nghệ thuật kết hợp giữa truyền thống dân tộc và hiện đại với tổng thể hài hòa, cân đối. Hàng năm, Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ diễn ra từ ngày 23 đến 27-4 âm lịch, gồm nhiều hình thức lễ tiết cổ truyền trọng thể, thu hút đông đảo Nhân dân khắp mọi miền đất nước đến tham dự.

Trong lễ hội, long trọng nhất là lễ khai hội và lễ phục hiện. Khai hội có nhiều chương trình quy mô và phong phú vào đêm trước lễ tắm Bà Chúa Xứ. Đặc biệt, lễ phục hiện lại bối cảnh rước tượng Bà Chúa Xứ từ đỉnh núi Sam về miếu thờ theo truyền thuyết 9 cô gái đồng trinh đưa bà xuống núi sẽ được tổ chức quy mô, trang trọng…

Lời kết

Nếu có duyên đến với Châu Đốc – An Giang, hãy đến với Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam để chiêm bái, cung kính, cầu an. Nhận thấy du lịch tâm linh ngày càng phát triển và có ý nghĩa rất lớn trong tinh thần, tính ngưỡng văn hóa Việt Nam. Saigon Star sẽ hỗ trợ bạn, hy vọng thông tin trên sẽ giúp bạn hiểu hơn và càng gia tăng tín nguyện khi viếng thăm Miếu Bà nhé!

Nếu bạn đang tìm chuyến đi phù hợp đến Miền Tây sông nước, hãy tham khảo Tour du lịch Miền Tây của Saigon Star Travel nhé